فصد خون یک اقدام درمانی است که ارتباط تنگاتنگی با غلظت خون و انسدادهای عروقی ناشی از غلظت خون دارد. به همین دلیل لازم است با مفهوم غلظت خون از جنبه‌های مختلف آشنا شویم.
غلظت خون یکی از مشکلات شایعی است که امروزه بسیاری از مردم را مبتلا کرده است.
اما غلظت خون چیست و چه عواملی سبب افزایش غلظت خون می‌شود؟ آیا اصطلاح غلظت خون معادل پرخونی است؟ یا موارد دیگری از غلظت خون هم وجود دارد؟ چرا بعضی افراد باوجود کم‌خونی، علائم غلظت خون را تجربه می‌کنند؟
اگر این سوالات در ذهن شما هم وجود دارد، با ما همراه شوید.
غلظت خون یا همان افزایش تراکم خون چیست؟
غلظت خون یکی از مشکلات شایع سلامتی است که هم در طب سنتی ایرانی و هم در طب رایج مورد توجه قرار گرفته است.
در طب مدرن، غلظت خون معمولاً به عنوان افزایش تعداد گلبول‌های قرمز یا پلاکت‌ها تعریف می‌شود. اما در طب سنتی ایرانی، این مفهوم فراتر از تعریف پزشکی مدرن است و بیشتر به کیفیت خون و حرکت خون در بدن اشاره دارد.
به بیان دیگر، غلظت خون در طب سنتی ایرانی به معنای کاهش سیالیت و روانی خون است که باعث اختلال در گردش خون و عملکرد طبیعی ارگان‌های بدن می‌شود.
آیا می‌دانید چه عواملی سبب افزایش غلظت خون می‌شود؟
افزایش میزان هموگلوبین یکی از شایع‌ترین انواع غلظت خون است که به علت افزایش تعداد گلبول‌های قرمز در عروق، خون غلیظ می‌شود و حرکت خون در عروق، به‌خصوص عروق کوچک‌تر دچار اختلال می‌شود.
علت‌های افزایش هموگلوبین خون عبارت‌اند از:
- وجود ژن پرخونی، آزمایش جک ۲ مثبت
- استعمال سیگار و قلیان و مشروبات الکلی
- ماندن در مناطق کوهستانی و هوای آلوده
- استفاده از رژیم‌ها و مکمل‌های بدنسازی و استفاده از داروهای هورمونی
- استرس مزمن
- قطع قاعدگی
- بیماری‌های ریوی مزمن
- دیابت مزمن و طول‌کشیده
- افزایش کلسترول خون
- بیماری‌های قلبی و کلیوی مزمن
- مصرف زیاد مکمل‌های آهن
- مصرف زیاد گوشت قرمز و غذای چرب، مصرف مفرط شیرینی‌جات و مغزی‌جات نظیر پسته و بادام هندی و…
چگونگی انجام فصد خون برای کاهش غلظت خون
خطرات غلظت خون
افزایش غلظت خون می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری نظیر سکته قلبی، سکته مغزی، آمبولی ریه و همچنین اختلال خون‌رسانی به کلیه‌ها، بیضه‌ها، روده‌ها و غیره را ایجاد کند.
علل غلظت خون از منظر طب سنتی ایرانی
در طب سنتی ایرانی، غلظت خون به علت بروز عدم تعادل در مزاج‌ها به وجود می‌آید، به‌ویژه در سوءمزاج “سوداوی” و “دموی” بیشتر از سایر موارد غلظت خون رخ می‌دهد.
عوامل مختلفی می‌توانند این عدم تعادل را به وجود آورند، از جمله:
- تغذیه نامناسب: مصرف زیاد گوشت قرمز، غذاهای چرب و سرخ‌کرده، شیرینی‌جات، مغزی‌جات و… می‌تواند منجر به افزایش غلظت خون شود.
- کم‌تحرکی: عدم فعالیت بدنی کافی باعث کاهش حرکت طبیعی خون در رگ‌ها شده و غلظت آن را افزایش می‌دهد.
- یبوست مزمن: یبوست می‌تواند باعث تجمع مواد زائد در بدن و در نتیجه افزایش غلظت خون شود.
- استرس و اضطراب: استرس‌های روانی و عصبی نیز می‌توانند از عوامل مهم افزایش غلظت خون باشند، زیرا باعث افزایش حرارت داخلی بدن می‌شوند.
- مزاج و سوءمزاج ارثی
نقش خون در تغذیه سلول‌ها
خون عامل اصلی تغذیه سلول‌ها است و تأمین‌کننده مواد غذایی مورد نیاز برای رشد، نمو و انجام اعمال حیاتی سلول‌ها به شمار می‌رود. همچنین خون، مواد زائد حاصل از متابولیسم سلولی را دفع می‌کند.
در طب سنتی ایران، تغذیه سلول‌ها توسط چهار خلط بلغم، صفرا، سودا و خون انجام می‌گیرد. این چهار خلط که به نسبت‌های معین در عروق جریان دارند، مواد تشکیل‌دهنده بافت خون را فراهم می‌کنند.
بنابراین کیفیت و کمیت خونی که به هر بافت می‌رسد، برای حفظ سلامتی آن بافت بسیار اهمیت دارد.
دستورات شش‌گانه طب سنتی
عدم رعایت دستورات طب سنتی ایران که به نام “ضرورت‌های شش‌گانه” شناخته می‌شوند، در بسیاری از موارد علت ایجاد عدم تعادل در کیفیت و کمیت بافت خون است. این دستورات شامل تغذیه نادرست، حرکت و فعالیت نامتناسب، استفاده از آب و هوای نامطلوب و عدم هماهنگی کمی و کیفی خواب با خصوصیات مزاجی و جسمی فرد است.
موارد ذکر شده می‌توانند منجر به کاهش یا افزایش هر یک از اخلاط مربوطه و یا نامطلوب شدن کیفیت این اخلاط شوند.
فصد خون در طب سنتی
فصد خون یکی از روش‌های موثر طب سنتی برای پاکسازی بدن از مواد زائد است. در طب ایرانی، خون‌گیری به منظور ایجاد تعادل در خون از طریق یکی از سه روش فصد، حجامت و زالودرمانی انجام می‌شود که از روش‌های بسیار کارآمد در پیشگیری و درمان بیماری‌ها به شمار می‌روند.
برای انجام فصد خون، گاهی ابتدا لازم است با استفاده از رژیم‌های غذایی خاص یا ماساژ و سایر درمان‌های موضعی، مواد زائد تجمع‌یافته نرم و به حرکت درآیند و سپس با توجه به شرایط بیمار، اقدام به تخلیه خون شود.
اهمیت فصد خون به منظور کاهش غلظت خون
علائم غلظت خون
غلظت خون می‌تواند علائم متعددی در بدن ایجاد کند. برخی از این علائم عبارت‌اند از:
- سردرد و سرگیجه: کاهش جریان خون به مغز باعث سردردهای مکرر می‌شود.
- احساس سنگینی در بدن: افراد مبتلا به غلظت خون اغلب احساس سنگینی و خستگی عمومی دارند.
- خواب‌آلودگی یا بی‌خوابی: کاهش گردش خون مناسب ممکن است منجر به خواب‌آلودگی روزانه یا بی‌خوابی شبانه شود.
- رنگ‌پریدگی یا قرمزی بیش از حد چهره: اختلال در خون‌رسانی به پوست باعث تغییرات ظاهری در رنگ پوست می‌شود.
- تورم و درد در دست‌ها و پاها: عدم گردش صحیح خون باعث تورم و درد در اندام‌ها به‌ویژه در انتهای دست‌ها و پاها می‌شود.
- گزگز و خواب‌رفتن دست و پا
- افزایش فشارخون
- اختلال نعوظ و باروری
- و در موارد شدید، سکته قلبی و مغزی
درمان‌های غلظت خون در طب سنتی ایرانی
در طب سنتی ایرانی برای کاهش غلظت خون از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. این درمان‌ها معمولاً بر پایه اصلاح مزاج و اصلاح سبک زندگی استوار هستند.
برخی از مهم‌ترین روش‌های درمان عبارت‌اند از:
- تغذیه مناسب: تغییر رژیم غذایی یکی از مهم‌ترین اصول درمان غلظت خون است. غذاهایی با طبع سرد و مرطوب مانند برخی سبزیجات و میوه‌های سرد مانند هندوانه و خیار و همچنین میوه‌های سرد و خشک مانند آلبالو و زغال اخته و زرشک، به کاهش غلظت خون در افراد گرم‌مزاج کمک می‌کنند. سیر و سبزیجاتی مانند شاهی و تره به کاهش غلظت خون در افراد سردمزاج کمک می‌کنند.
مصرف زیاد ادویه‌های گرم، گوشت قرمز و غذاهای چرب و سرخ‌کرده، شیرینی‌جات و… باید محدود شود. - فصد خون: فصد خون، تخلیه خون از طریق وریدهاست که به تناسب علائم و نوع غلظت خون یکی از وریدهای اصلی انتخاب می‌شود و به‌وسیله کیسه مخصوص فصد یا با استفاده از بیستوری، مجرایی در رگ ایجاد شده و مقداری خون دفع می‌شود.
در افرادی که دچار پرخونی هستند، هدف از انجام فصد، کاهش حجم خون است. در افرادی که مبتلا به غلظت خون هستند اما پرخون نیستند، حجم خون دفع‌شده زیاد نیست و تنها دفع بخشی از خون غلیظ تا حدی که رنگ خون تغییر کند، کفایت می‌کند.
در بسیاری از بیماری‌ها نظیر مشکلات پوستی، کبدی، سیاتیک، تورم مفاصل و… نیز فصد خون به تسریع روند درمان کمک می‌کند.
در مرکز طب سنتی پایا، ابتدا نوع و علت غلظت خون شناسایی شده و سپس برنامه فصد خون متناسب با وضعیت بیمار ارائه می‌شود. برای هر بیماری، رگ خاصی انتخاب شده و فصد خون به منظور دفع مواد زائد و بهبود گردش خون انجام می‌شود.
